Bilgisayar Aðlarý Rehberi

Bilgisayar Aðlarý Rehberi (Networking) 1-

Bilgisayarlar hep yalnýz kalsaydý ve bilgisayar aðlarý olmasaydý, ne olurdu hiç düþündünüz mü? En basitinden bir örnekle baþlayalým. Eðer að kavramýyla tanýþmasaydýk þu an siz bu yazýyý burada okuyamýyor olacaktýnýz ;-) Evet Internet'i bir birinden uzak bir çok Local Area Network'un (Yerel alan að'larýnýn) birleþmesiyle oluþan milyonlarca Wide Area Network'lerin (Geniþ alan að'larýn), routerlar vasýtasýyla baðlanmasý sonucu oluþan en geniþ að olarak nitelendirebiliriz sanýrým. Yani dünyadaki bir çok bilgisayardaki ufak bilgilerin paylaþýma açýlmasýyla uçsuz bucaksýz bir bilgi dünyasýna açýlýyoruz kýsacasý. Bu yüzden Internet'i büyük bir bilgi paylaþýmý olarak nitelendiriyoruz. Bütün bilgisayarlar, sunucular kapalý olsa Internet diye birþey olmazdý. Yani eðer paylaþým olmasaydý Internet de olmazdý! Bu gün sizde internet'e baðlandýðýnýz süre içersinde eðer KaZaA, i-mesh gibi dosya paylaþým programlarýný kullanýyorsanýz bilgisayarýnýzý bu bilgi aðýnýn bir parçasý yapýyorsunuz demektir.



Bu yazý dizimizde sizlere bu iþlerin temelinden baþlayýp biraz önbilgi vereceðiz. Daha sonraki yazýlarýmýzda, basit bir yerel aðýn A'dan Z'ye kurulumu'nu derinlemesine anlatacaðýz. Böylece bir çok kullanýcýnýn aklýndaki network ile ilgili sorularýný cevaplayacaðýz sanýrým.

Bu yazýmýz network'e giriþ tarzýnda bir makale; bilgisayar aðlarý'nýn temellerinden bahsedip örnekler üzerinde yorumlarýmýzý sizlere sunacaðýz.

Bu makalemizde:

-LAN, WAN kavramlarýna; bilgisayar topolojilerine ve yerel aðlar için gerekli olan að ekipmanlarýný göz atacaðýz.

Neden bilgisayar að'larýna ihtiyacýmýz var?

Önce giriþte bahsettiðimiz "LAN" ve "WAN" kavramlarý ile baþlayalým.Yerel að olarak tanýmladýðýmýz Local Area Network'e ayný yapý içindeki sýnýrlý bir alanda bir birine baðlanmýþ bilgisayarlardan oluþan bilgisayar aðýna diyoruz. Örnek olarak hepimizin bildiði internet kafeler, yerel aðýn oluþumuna güzel bir örnektir. Wide Area Network ise; farklý bölgelerdeki yerel aðlarýn baðlanmasý sonucu oluþan bilgisayar aðýdýr. Mesela; Bir kargo þirketin'nin Ýstanbul, Ýzmir,Ankara ... þubelerinde ki yerel aðlarý'nýn bir birbirine baðlanmasý.



LAN' larda temel amaç ayný yapý içinde kullanýlan bilgisayarlarýn bazý donanýmlarý paylaþmasýný, ortak çalýþma ortamýný saðlayarak zamandan tasarruf edilmesi sayesinde bilginin hýzlý bir þekilde okunmasý ve iþlenmesini saðlamak. Örneðin bir oda içersinde 10 bilgisayar var. Her bir bilgisayarýn sürekli yazýcý kullanmasý gerekli. Eðer að ortamý yoksa, bunu ya hepsine ayrý ayrý yazýcý baðlayarak halledersiniz ya da kim doküman çýkaracaksa o kiþi dokümanýný diskete kaydedip yazýcýnýn baðlý olduðu bilgisayardan çýkýþ alarak sorunu halleder. Burada bahsettiðimiz birinci yöntem masraflý bir yöntem, ikinci yöntem ise çalýþma performansýný düþüren ve çok zaman kaybýna sebep olabilecek bir yöntem.Bu sorunu ufak bir að kurarak ve yazýcýnýn kullaným sýklýðýna baðlý olmak kaydýyla að'a baðlý bir yada iki bilgisayara yazýcý kurup bu yazýcýlarý da að'daki diðer bilgisayarlarýn kullanýmý için paylaþýma açabiliriz. Böylece hem maddi yönden tasarruf saðlarýz hem de çalýþma performansýný arttýrýrýz.

WAN'lara bir örnek verecek olursak ta yukarýda bahsetmiþ olduðum kargo þirketi örneðini sürdürelim. Eðer bir kargo þirketine sahipseniz bir çok ilde yada ülkede geniþ bir aða sahip olmanýz gerekir. Çünkü kargo için girilen her hangi bir kaydýn rahatlýkla diðer þubelerde de eþ zamanlý okunabilmesi gerekir. Ayný durum bankalarda da geçerli eðer siz her hangi bir bankanýn x þubesinde hesap açtýrdýnýz ve paranýzý oraya yatýrdýysanýz. Peki nasýl oluyorda bilgileriniz baþka bir þubesinde kayýtlý olabiliyor hatta baþka bir banka ATM þubesinden dahi kendi hesabýnýza eriþebiliyorsunuz? Aslýnda burda anlatmýþ olduðumuz þubeler birer client (istemci) olmuþ oluyolar ve bilgileri Merkez' deki yani Server'ýn (Sunucu'nun) bulunduðu yerden okumak için çaðýrýyor yada kayýt ederken oraya kayýt ediyor. Yani kýsaca havuz sistemi diyelim biz. Bilgi havuzu yani ;-)



Toparlayacak olursak; Network, birbirine baðlanmýþ server,printer, pc yada benzeri haberleþme ekipmanlarýnýn en ekonomik ve verimli yoldan kullanýlmasýdýr diyebiliriz. Bu baðlamda network'ün bizlere yararlarý da zamandan ve maliyetten tasarruf ederek ortak çalýþma ortamý saðlamasýdýr.

Server, Client ve dolayýsýyla karþýnýzda : Band geniþliði sorunu

Sýrasý gelmiþken Server-Client iliþkisinden bahsedelim ve bilgisayar aðlarýnda Ana makine dediðimiz "Server'lara neden ihtiyamýz var?" , "Að'da bant geniþliðine niçin ihtiyacýmýz var? " gibi akýllarda ki sorularýný yanýtlayalým.

Server, Sunucu, Ana Makine hepsi ayný þey... Siz ne þekilde adlandýrýrsanýz adlandýrýn, biz amacý að ortamýndaki diðer bilgisayarlara kaynaklarýný açýp programlarýn paylaþýldýðý, bilginin toplu halde biriktiði veri tabanlarýnýn kurulu olduðu makineler diyelim kýsaca. Server olarak olarak tabir ettiðimiz ana bilgisayarlar, kullaným þekline göre farklý bir þekilde sunuculuk görevini üstlenebilirler. Mesela bilginin belli bir havuzda toplanmasý amacýyla kurulan bir data server düþünelim. Buradaki amaç diðer kullanýcý dediðimiz yani client'lerin (istemci'lerin) bu bilgilere rahatlýkla eriþip kullaným yapmasýdýr ve ortak bir data'nýn kullanýlmasýdýr. Yukarýdaki örnekte bahsettiðimiz banka ve kargo þirketi böyle bir server kullanmasý gerekmektedir.

Biraz önce de dediðimiz gibi bir bir að da farklý yada ayný amaçlar için bir çok server olabilir, kullanýcý sayýsý arttýkça að'daki bant geniþliði azalacaktýr. Sunucudan bilgi gönderip almada, bekleme de sorunlarý olacaktýr. O yüzden að'daki bant geniþliðini arttýrmak için bir Server'e bir kaç iþlevsellik verip yaptýrmak yerine bir að'a bir kaç tane server kurabiliriz.

Þimdi isterseniz bir örnek verelim; Merkezi bir veritabanýnýn kullanýldýðý 20 kullanýcýlý gibi, fazla geniþ olmayan bir LAN'da buna ek olarak Internet paylaþýmý ve yazýcý paylaþýmý olduðunu var sayalým. Bütün paylaþýmlarý tek bir makine'den yapmaya kalkarsanýz að trafiðiniz allak bullak olur. Düþünsenize, bu tek bilgisayardan Internet'e baðlýsýnýz oraya belli bir paket alýp gönderiyorsunuz. Ayrýca kullanýcýlar Internet'e çýkýþ yaptýkça onlara da ayrýca bir bant geniþliði ayýrýyorsunuz, sonra bir bakmýþsýnýz yazýcýda kuyruk çok, bu arada veritabanýnýza sürekli kayýt iþleniyor ve okunuyor.

Yani anlýyacaðýnýz 20 þeritli(biraz abarttýk ama) bir yolun en sonunda tek þerit'e inen bir köprü var. Eee haliyle 20 araba belli bir sýraya girerek bu yoldan geçmek zorunda! Fakat bu iþlemleri farklý farklý bilgisayarlara bölüp gerçekleþtirirseniz o tek þeritli köprüyü 3 þerit'e çýkarmýþ olursunuz. Sanýrým bu örnekle aðlarda ki bant geniþliði gereksinimini kafanýzda saðlam bir þekilde oturttuk.

Nasýl iletiþim yapýlýyor peki?

Bilgisayar aðlarýnda kullanýlan kablolardan bahsedelim birazda. Yerel alan aðlarýnda kullanýlan kablo çeþitleri :

-Thin Ethernet coaxial (Ýnce koaksiel kablo)
-Thick Ethernet coaxial (Kalýn koaksiel kablo)
-CAT 3 Unshielded Twisted Pair (Kategori 3 korumasýz dolanmýþ çift tel)
-CAT 5 Unshielded Twisted Pair (Kategori 5 korumasýz dolanmýþ çift tel)
-Fiber optik kablolar (Kablonun gidemeyeceði yerler için )
-Ve son zamanlarda kablolardan kurtulmak için tercih edilen Wireless (kablosuz) iletiþim

Yerel aðlarda, koaksiel kablolar kullaným kolaylýðý saðlamamasý yüzünden günümüzde fazla kullanýlmamaktadýr. Fakat uzun mesafeli iletiþim saðlarlar. BNC konnektörlerle bilgisayarda sonlandýrýlýr. CAT3 ve CAT5 standartlarýnda kullandýðýmýz UTP kablo yerel aðlarda daha çok kullanýlýyor. UTP kablolarýn sonlandýrmak için RJ-45 dediðimiz konnektörleri kullanýyoruz. Ek olarak bilgi vermek amacýyla söyleyeyim, CAT1 UTP kablosunuda telefon kablosu olarak bilmekteyiz ve sonlandýrýcýsý da RJ-11 konnektördür. Ayrýca kablonun gidemeyeceði yerler içinde fiber optik kablolarý kullanýyoruz.Wireless'ler ise radyo dalgasýyla çalýþan kablosuz iletiþim için bir çözüm ama bant geniþliði þuan için az.



Yerel aðlarda kullanýlan ekipmanlar

Ethernet kartý: Bilgisayarýnýzýn að kartý. Yani kablolarýn gelip sonlandýrýlarak bilgisayara baðlandýðý yer diyelim.

Swich/Hub: Star yapýya sahip bilgisayar aðlarýndaki bütün baðlantýlarýn birleþtiði merkez olarak tanýmlanýrlar. Buraya gelen sinyaller diðer bilgisayarlara daðýtýlýr. 10/100Mbps olarak piyasada satýlýrlar. Gerçi genellikle hub'lar 10Mbps'dir. Switch'lerin hub'lardan farký daha akýllý olmalarýdýr. Ýletilmesi istenilen paketi sadece istenilen yere daðýtýr bütün aða göndermez. Örneðin internet çýkýþý isteyen sadece 2 makine varsa bütün makinelere gönderilerek bant geniþliðini azaltmaya gerek yok deyip diðer makinelere çýkýþ vermez. Tabii Explorer'a týklamadýklarý sürece.

Konnektörler: Önceden de deðindiðimiz gibi kablo tiplerine göre kablonun uzunu sonlandýrmak ve bilgisayardaki ethernet kartlarýna baðlanmasýna saðlamak amacýyla bazý aparatlara ihtiyacýmzý var. Ýþte onlara konnektör diyoruz. CAT3-5 kablo için RJ-45, Koaksiel kablo için BNC gibi

Ve tabi ki yukarýda anlattýðýmýz kablolar ve kablosuz iletiþim ekipmanlarý bir aðýn vazgeçilmez unsurlarýdýr. Bu ekipmanlar yerel bilgisayar aðlarý için yeterli olanlardýr.

Bu makaleyi sizlere bilgisayar aðlarý hakkýnda bir ön bilgi edinmek amacýyla verdik. Bilgisayar aðlarýnýn niçin gereksinim olduðunu anlatmaya çalýþtýk. Bir çok kullanýcý ev lerinde ufak bir network kurmak ve paylaþýmlarýný arttýrmak istiyor. Çünkü bilgisayar aðlarý sayesinde hayat daha hýzlý daha zevkli oluyor. Internet kafeler de aslýnda Internet'in kullanýmýnýn yaný sýra daha çok multiplayer oyun oynanýyor, yapay zeka bazen sýkýcý olabiliyor yada ev de 2 bilgisayarýnýz var ve bu 2 bilgisayara Internet'i paylaþtýrmak istiyorsunuz.... Biz de ilerleyen günlerde sizlere hazýrlayacaðýmýz bir rehber sayesinde bu sorunlarý ortadan kaldýracaðýz sanýrým. Bu rehber yada rehberlerimiz de:

-Kablolama nasýl yapýlýr?
-2 yada daha fazla bilgisayarý nasýl bir birine baðlarým?
-Internet'i nasýl paylaþtýrýrým?
-Bilgisayarlarý uzaktan nasýl yönetebilirim?

gibi sorularýnýza cevap vermeye çalýþacaðýz.

Unutmadan sizede son bir söz söyleyeyim, siz de bir daha ki yazýmýzda yanýnýzda UTP sýkma pensesini hazýr tutmayý unutmayýn ;-) Yemek tarifi programý gibi oldu, önceden hazýrlýk yapýn yani ;-)


Bilgisayar Aðlarý Rehberi (Networking) - II. Bölüm


Geçen yazýmýz olan "Bilgisayar Aðlarý - I. Bölümde" bir aða sahip olmamýzýn bizlere neler saðladýðý konusunda bilgi verip, bilgisayar aðlarý ile ilgili ön bilgiler vermiþtik. Ýkinci bölümümüzde artýk "Nasýl yapýlýr?" kýsmýna giriyoruz.

Kablolama nasýl yapýlýr?

Kullanýcýlarýn bir çoðunun kendi aðlarýný oluþtururken kafalarý karýþtýran en önemli noktalardan biri kablolama konusudur. Genelde bize gelen sorular þu yönde: "Renklerin baðlanma sýrasý önemli mi? 2 bilgisayarý baðlarken hangi renkleri nasýl baðlayacaðým?"

Kablolama konusunda bu karýþýklýðý gidermek için bu sorularýn cevaplarýný, nasýl CAT5 kablo oluþturacaðýnýzý, resimler eþliðince göstereceðiz.

Network için kablo yaparken öncelikle bakmanýz gereken þey kablonuzun standardý. CAT5 kablolar için genel olarak kullanýlan iki standart var 586-A ve 586-B. Bu standartlar kablonuzun üzerinde yazar. Kablonuzu renklerine göre baðlayacaðýnýz standartlarda bunlardan ibarettir.



568-A ya göre baðlama

1-Yeþil-Beyaz
2-Yeþil
3-Turuncu-Beyaz
4-Mavi
5-Mavi-Beyaz
6-Turuncu
7-Kahverengi-Bayaz
Bilgisayarlarý Hub ya da Swich yardýmýyla bir birine baðlamak için kablo yapma

Birden çok bilgisayarý bir birine baðlamak istiyorsanýz, Hub ya da Swich yardýmýyla bu iþi rahatlýkla yapabilirsiniz. Kablonun renklerine göre baðlama yöntemi ise yine kablonuzun üzerinde yazan standart'a göre yapmanýz tavsiye edilir. Tavsiye edilir diyorum çünkü ben kendi kafama göre yaptýðým farklý renklerde baðlamada da bir network aðýný çalýþtýrabildim. Ama en iyi performans alacaðýnýz biçim kablonun üzerinde yazan standart'a göre kablo'nun uçlarýný baðlamaktýr.

Bilgisayarlarý Hub yada Swich ile birbirine baðlýyorsanýz, kabloyu düz baðlayacaksýnýz yani kablonun her iki ucu da, kablonun üzerindeki standart'a göre ya 586-A yada 586-B'ye göre baðlanacak.

Ýki Bilgisayarý birbirine baðlamak için cross kablo yapma

Ýki bilgisayarý birbirine baðlamak için cross (çapraz baðlantýlý) kablo yapmak gerekir. Bunun için de kablonun bir ucunu 586-A'ya göre bir ucunu da 586-B'ye göre yapmanýz yeterli olacaktýr.

Adým Adým kablomuzu oluþturalým



Malzemelerimiz hazýr:

CAT 5 kablo, RJ45 konnektör, kablo sýkma pensesi ve konnektöre takmak isterseniz pabucu :-)



Kablomuzun ucunu 4-5 cm kadar sýyýrýyoruz. Bunu sýkma pensesinde bulunan makas yardýmýyla yapabilirsiniz. Dikkatli olun kabloyu sýyýrýrken fazla derin'e girmeyin. Yoksa içindeki çift sarýlmýþ tellere de zarar verebilirsiniz. Ufak bi çizik atýp elinizle kabloyu sýyýrýn. Gördüðünüz gibi 4 tane birbirine sarýlmýþ çift tel çýkýyor.



Bu dolanmýþ telleri açtýktan sonra kablonun standart'ýna uyarak (586-A veya 586-B için) tellerin renklerine göre sýralamaya baþlýyoruz.Kablonun renklerini ayarladýktan sonra bir elinizin baþ ve iþaret parmaðýný kullanarak sýyrýlmýþ kablonun baþlangýçýný, diðer elimizin yine baþ ve iþaret parmaðýný da renk sýrasýna göre dizilmiþ tellerin bitiþini sýký bir þekilde tutup yukarý aþaðýya elimizi kývýrarak telleri düz bir hale getirmek için uðraþýyoruz.



Kablo sýkma pensesi yardýmýyla RJ45 konnektörümüzü kablomuzla sýkýþtýrýyoruz.

Evet kablomuz hazýr. Daha önceden de deðindiðimiz gibi eðer hazýrlayacaðýnýz kablo 2 PC içinse diðer ucu çapraz baðlayacaksanýz, ama Hub/Swich'e baðlamak içinse düz baðlayacaksýnýz.